Μια σημαντική ευρωπαϊκή συνεργασία σε ετήσια βάση ξεκίνησε το 2022 το Εργαστήριο Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, Πόλης και Πολιτισμού (Διευθύντρια: Καθηγ. Αμαλία Κωτσάκη) της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης με το ιστορικό Πανεπιστήμιο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne και την επίσης γνωστή Αρχιτεκτονική Σχολή του Παρισιού École Nationale Supérieure d’ Architecture Paris – Malaquais – LIAT Lab.
Η συνεργασία αφορά στη διοργάνωση ετησίως ενός θερινού σεμιναρίου με αντικείμενο την Πόλη και την Αρχιτεκτονική, επικεντρωμένο στην πόλη του Παρισιού, η οποία προσφέρεται εξόχως για τέτοιου τύπου διερευνήσεις. Ανάλογα με το θέμα του σεμιναρίου κάθε χρόνο, οι συνεργασίες διευρύνονται με άλλες Ευρωπαϊκές σχολές και ερευνητικά κέντρα. Στο σεμινάριο συμμετέχουν φοιτητές από όλο τον κόσμο, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί, υποψήφιοι διδάκτορες και νέοι αρχιτέκτονες που έχουν αποφοιτήσει τα τελευταία πέντε έτη.
Το σεμινάριο και οι συμμετέχοντες φιλοξενούνται στους υπέροχους χώρους της πρόσφατα ανακαινισμένης Fondation Hellénique de la Cité Internationale Universitaire (CIUP) – τo «σπίτι» της Ελλάδας στην Πανεπιστημιούπολη του Παρισιού – η οποία είναι επίσης συνδιοργανώτρια του σεμιναρίου. Η Fondation Hellénique είναι μια κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού στο Παρίσι με μακρά ιστορία συνδεδεμένη με τη ζωή και τη μνήμη σημαντικών Ελλήνων διανοουμένων, καλλιτεχνών, επιστημόνων και αρχιτεκτόνων.
Το θερινό σχολείο 2023
Η πόλη του Παρισιού στο διάβα των αιώνων και μέχρι τις μέρες μας έχει αποτελέσει σημαντικό κέντρο εξουσίας, αλλά και τόπο εξαιρετικά φιλόδοξων πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων. Τούτη την περίοδο, το Παρίσι ζει μία νέα περίοδο σημαντικών μετασχηματισμών και άνευ προηγουμένου εξελίξεων, εντοπισμένων στο πεδίο της αρχιτεκτονικής και της πόλης. Οι σύγχρονες αυτές παρεμβάσεις αφορούν κατά πρώτον περιοχές «εντός των τειχών» (intramuros) της πόλης και προκύπτουν ως αποτέλεσμα αλλαγών σε κληρονομημένες από τον 19ο αιώνα χρήσεις γης που οι εξελίξεις επιβάλλουν (νοσοκομεία, αγορές, δημόσιες υπηρεσίες, πολυκαταστήματα, εργοστάσια, αποθήκες, κλπ). Κτήρια του παρελθόντος με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον συχνά μετατρέπονται για να υποδεχθούν τις νέες λειτουργίες και χρήσεις τους, οι οποίες στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι πολιτιστικές, τουριστικές και στεγαστικές.
Παράλληλα, η μητροπολιτική περιοχή του Παρισιού, δηλαδή η ευρύτερη έξω από τα καθ' εαυτά όριά του, επίσης τούτη την εποχή οικοδομείται με εξαιρετικά γοργούς ρυθμούς. Το Grand Paris Express, ένα μητροπολιτικό δίκτυο μεταφορών μήκους 155 χιλιομέτρων, το οποίο συγκροτείται από 68 νέους σταθμούς μετρό στην περιφέρεια της πόλης, έρχεται να προκαλέσει ρηξικέλευθες αλλαγές στην κλίμακά της και να εξελίξει με τρόπο πρωτόγνωρο τις σχέσεις ανάμεσα στο κέντρο και τα προάστια. Ταυτόχρονα, το Παρίσι ετοιμάζεται να υποδεχθεί τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2024. Νέες κεντρικότητες δημιουργούνται αλλάζοντας δραματικά την παρισινή γεωγραφία.
Αυτό ακριβώς το σύνολο των μετασχηματισμών, αρχιτεκτονικών, αστικών και μητροπολιτικών και τοπιακών αποτελεί το αντικείμενο του θερινού σχολείου PARIS – TRANSFORMATIONS, το οποίο πλαισιώνεται από σημαντικές προσωπικότητες (αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, κοινωνικούς επιστήμονες και ερευνητές, καθώς και τοπικούς παράγοντες) μέσω διαλέξεων ή παρεμβάσεών τους κατά τη διάρκεια των επί τόπου επισκέψεων. Περιλαμβάνει 12-14 διαλέξεις και ισάριθμες επισκέψεις, καθώς και μία εργασία σε ομάδες, η οποία καταλήγει σε ηλεκτρονικό τόμο και έχει στόχο την απόδοση με πολλαπλά μέσα της κατανόησης του αστικού φαινομένου των μετασχηματισμών.
Το 2022 το θερινό σεμινάριο είχε θέμα "PARIS – TRANSFORMATIONS Ι: Architecturales, Urbaines, Metropolitaines", ενώ το 2023 το θέμα του είναι "PARIS – TRANSFORMATIONS ΙΙ: Paysage, Jardins, Parks Urbains".
Στο θερινό σεμινάριο 2023 συμμετέχουν συνολικά 32 φοιτητές και νέοι αρχιτέκτονες.
Την επιστημονική επιμέλεια και οργάνωση του θερινού σεμιναρίου έχουν οι:
Maria Gravari-Barbas, αρχιτέκτων, Καθηγήτρια Γεωγραφίας, Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne, Πρόεδρος του δικτύου UNITWIN-UNESCO "Culture, Tourism, Development" και της αντίστοιχης έδρας της UNESCO
Αμαλία Κωτσάκη, αρχιτέκτων, Καθηγήτρια, Διευθύντρια Νear_Ci_Cu Εργαστηρίου Nεοελληνικής Αρχιτεκτονικής Πόλης και Πολιτισμού, Διευθύντρια Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης
Dimitra Kanellopoulou, αρχιτέκτων, Λέκτορας στην École Nationale Supérieure d’ Architecture Paris – Malaquais στον Τομέα της Πόλης και του Χώρου, μέλος του Εργαστηρίου LIAT, συνεργαζόμενο μέλος στο UMR 8504 Géographie - Cités